Basic HTML Version
8
|
Προκειµένου η λειτουργία της διαδικα-
σίας αυτής να γίνει πιο κατανοητή, αξί-
ζει να αναφέρουµε ένα σηµαντικό πεί-
ραµα της ψυχολογίας, κάπως σκληρό,
που έγινε πάνω σε ζώα, συγκεκριµέ-
να σε σκύλους, ενδεικτικό όµως αυτού
που βιώνει ο άνθρωπος. Συγκεκριµένα
σκύλοι τοποθετήθηκαν σε χωριστούς
θαλάµους, στο δάπεδο των οποίων δι-
οχετευόταν ηλεκτρικό ρεύµα, ανά κά-
ποιο χρονικό διάστηµα, µε αποτέλεσµα
τα ζώα να δέχονται περιστασιακά µικρά
ηλεκτροσόκ σε στιγµή που βεβαίως δεν
µπορούσαν να προβλέψουν.
Στην αρχή του πειράµατος τα ζώα προ-
σπαθούσαν να αντιδράσουν, καθώς η
αναµονή του επόµενου ηλεκτροσόκ δη-
µιουργούσε άγχος και κατέβαλαν προ-
σπάθεια να το αποφύγουν. Μετά τα
πρώτα ηλεκτροσόκ, τα ζώα συνειδη-
τοποιούσαν πως ότι και αν έκαναν δεν
µπορούσαν να αποφύγουν τα ηλεκτρο-
σόκ µε αποτέλεσµα το «πέρασµα» σε
µια παθητική κατάσταση απόσυρσης.
Συγκεκριµένα, ήταν ξαπλωµένα στο δά-
πεδο του θαλάµου και δεν κατέβαλαν
καµία προσπάθεια να αποφύγουν το
ηλεκτροσόκ. Παρότι «σκληρό» -και ως
φιλόζωοι θα χαρακτηρίζαµε άκαρδο-
το πείραµα αυτό, δείχνει µε απτό τρό-
πο πώς το παρατεταµένο άγχος οδηγεί
βαθµιαία σε δυσθυµία ή και κατάθλι-
ψη όταν νιώθουµε ότι δεν µπορούµε να
αντιδράσουµε.
ΕΝΑΣ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ
που
µπορεί να αυξήσει το άγχος που βιώ-
νουν οι άνθρωποι από την οικονοµι-
κή κρίση στην χώρα µας, όσο περίερ-
γο και αν ακούγεται, είναι η ηθική τους.
Πολλοί άνθρωποι νιώθουν ότι θίγεται
η αξιοπρέπεια και η εικόνα που έχουν
για τον εαυτό τους όταν έχουν οικονοµι-
κές οφειλές προς τις οποίες δεν µπορούν
να ανταποκριθούν. Το µυαλό τους βιώ-
νει µία επιπλέον «απειλή», την απειλή
απέναντι στην αυτοεικόνα τους, που πε-
ριλαµβάνει στοιχεία όπως η εντιµότητα,
το κύρος τους κ.λπ. Πρόκειται για ευ-
αίσθητους ανθρώπους, οι οποίοι έχουν
ανατραφεί µε τις αξίες αυτές.
E
ρευνες έχουν αποδείξει ότι
όταν ο άνθρωπος βρίσκεται
σε παρατεταµένο άγχος, υπάρ-
χουν σηµαντικότατες επιδρά-
σεις στην ψυχική του διάθε-
ση, και κατ’ επέκταση στον οργανισµό
του π.χ. η µείωση της άµυνας του οργα-
νισµού, µέσα από έναν πολύπλοκο µη-
χανισµό που οφείλεται στην επικοινω-
νία νευρικού και αµυντικού συστήµατος.
Όπως έχει αποδειχθεί, ο εγκέφαλός
µας, συγκεκριµένα η περιοχή που χα-
ρακτηρίζαµε ως «συναισθηµατικό εγκέ-
φαλο», και ονοµάζεται µεταιχµιακό σύ-
στηµα, διαθέτει και «ενεργοποιεί» το
έµφυτο όπλο του άγχους, ως αντίδραση
σε κάτι που θα το θεωρήσει σαν απειλή
για τη ζωή µας.
Αυτό σηµαίνει ότι ο εγκέφαλός µας έχει
τη δυνατότητα να αντιδράσει απένα-
ντι στον κίνδυνο απόλυσής µας από την
εργασία, µε παρόµοιο τρόπο όπως θα
αντιδρούσε αν βρισκόµασταν αντιµέτω-
ποι µε ένα επικίνδυνο φίδι µπροστά µας.
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
κατά κά-
ποιον ανάλογο τρόπο απειλεί και αυτή
την επιβίωσή µας και την επιβίωση των
παιδιών µας, τα οποία το ένστικτό µας
επιτάσσει να προστατέψουµε. Στη συ-
γκεκριµένη κατάσταση όµως υπάρχει
µια επιπλέον σηµαντικότατη διαφο-
ρά η οποία µεγεθύνει τη βαρύτητα του
άγχους που βιώνουµε. Η αντιµετώπι-
ση της κατάστασης, για παράδειγµα της
απόλυσής µας, δεν βρίσκεται «στα χέ-
ρια µας» και δεν µπορούµε να την αντι-
µετωπίσουµε µια φορά και αυτή να τε-
λειώσει. «Αιωρείται από πάνω µας» θα
µπορούσαµε να πούµε. Μια κατάσταση,
την οποία δεν µπορούµε να ελέγξουµε ή
να ξέρουµε πώς να αντιδράσουµε απέ-
ναντί της, µεγεθύνει υπερβολικά το άγ-
χος µας.
Ακόµη και αν βρισκόµασταν απέναντι
σε ένα επικίνδυνο δηλητηριώδες φίδι,
θα µπορούσαµε να τρέξουµε µακριά του
ή να το πετάξουµε µακριά µε ένα κλα-
δί. Στην περίπτωση του οικονοµικού άγ-
χους, ο άνθρωπος, πέραν του αν κατα-
φέρει να εργάζεται σε δύο δουλειές, δεν
µπορεί να αυξήσει το εισόδηµά του προ-
κειµένου να ανταποκριθεί. Πρόκειται
για µια κατάσταση άγχους, πιο «ύπου-
λης» και ψυχοφθόρας, αφού η απειλή
είναι «µη ορατή» στα µάτια µας και επι-
πλέον συνεχής και παρατεταµένη σε δι-
άρκεια, απειλώντας το ένστικτο της επι-
βίωσής µας.
ΤΟ ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΟ ΚΑΙ ΟΞΥ ΑΓ-
ΧΟΣ
που βιώνουµε, καθώς δεν µπορεί
να αντιµετωπιστεί, σιγά σιγά, οδηγεί σε
«απόσυρση» από την πάλη για επιβίωση
και παθητικότητα του ατόµου, το οποίο
νιώθει ανίκανο να αντιδράσει. Μπορεί
να οδηγήσει σε µελαγχολία, δυσθυµία,
κατάθλιψη και ψυχοσωµατικά συµπτώ-
µατα.
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Οι απειλές από την οικονοµική κρίση
ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Γ. ΒΑΚΟΝ ΙΟΣ
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
Το παρατεταµένο και οξύ άγχος που βιώνουµε,
καθώς δεν µπορεί να αντιµετωπιστεί, κάνει
το άτοµο ανίκανο να αντιδράσει. Μπορεί
να οδηγήσει σε µελαγχολία, δυσθυµία,
κατάθλιψη και ψυχοσωµατικά συµπτώµατα